امروز با معرفی انواع پلیمر در خدمت شما هستیم. پلیمرها از جهات مختلف دارای دسته بندی های خاص هستند، مثلاً برخی از آنها به حرارت واکنش‌های بروز میدهند و یا ساختار زنجیره متفاوتی دارند به همین دلیل می‌توان پلیمرها را به انواع مختلفی تقسیم بندی کرد. در ادامه به سوال پلیمر چیست و انواع آن بر اساس ویژگی و ساختار متفاوت می پردازیم، برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
آشنایی با مفهوم پلیمر
کلمه پلیمر ریشه یونانی دارد و به دو بخش پلی و مر تقسیم می‌شود، که هر دو معنا و مفهوم متفاوتی دارند. در زبان یونانی پلی به “چند” و مر “بخش” معنا می شوند، پس پلیمر در معنای لغوی یعنی چند بخش. در واقع پلیمرها زنجیری از مونومرها هستند که به شکل های مختلف در کنار هم قرار می گیرند و سبب به وجود آمدن انواع پلیمرها می شود.
در واقع اگر بخواهیم به زبان ساده تر بیان کنیم مونومرها همانند دانه های زنجیر ای هستند که به هم متصل شده از اتصال چندین مونومر به هم پلیمر ایجاد می‌شود. به بیان دیگر انواع پلیمر در دسته های مختلفی تقسیم می شود که هر یک بر اساس ویژگی و یا عملکرد در گروه های مختلف قرار می گیرند. این تقسیم بندی ها شامل موارد زیر است:
- منشا
- واکنش به دما
- ساختار زنجیره ها
- بلورینگی
- مونومر ها
- کاربرد
- آرایش تاکتیسیته
در ادامه هر یک از عناوین را به اختصار معرفی خواهند شد، تا بیشتر با انواع پلیمر آشنا شوید.
انواع پلیمر براساس منشا، چند زیر مجموعه دارد که با عنوان پلیمرهای طبیعی و سنتزی یا مصنوعی و نیمه سنتزی شهرت دارند. این تقسیم بندی در اصل مواد پلیمری را شرح می دهد
- در واقع پلیمر طبیعی موادی هستند که در طبیعت به شکل کاملاً طبیعی موجود هست مانند: ابریشم، پشم، نشاسته، پروتئین، سلولز و ….
- پلیمرهای مصنوعی به دسته ای دیگری از این تقسیم بندی اختصاص داده می شوند که به صورت آزمایشگاهی به وجود می آید، قاب پلی استر، pvc، تفلون و …. از نمونه های انواع پلیمر مصنوعی به حساب می آیند،
- از ترکیب پلیمرهای طبیعی و مصنوعی، پلیمرهای نیمه سنتزی به وجود می آیند که شامل سلولز، نیترات، سلولز استات و… هستند.
در تقسیم بندی های دیگر می توان به واکنش پلیمرها نسبت به حرارت اشاره کرد که به دو دسته ترموپلاستیک و ترموست ها تقسیم بندی می شود.
- در دسته اول پلیمرهای وجود دارند که در واکنش با حرارت کاملا انعطاف پذیر خواهند شد. در واقع این پلیمرها به گرمانرم ها نیز شهرت دارد که در زمان مواجهه با گرما نرم و منعطف هستند و به راحتی می توان آنها را شکل داد. چنانچه حرارت و گرما از روی آنها برداشته شود فرم قالب گرفته شده خشک و سفت می شود. پلی اتیلن، پی وی سی، پلی پروپلین از این دسته ترموپلاستیک ها هستند.
- ترموست ها از دیگر انواع پلیمر هستند که واکنش سختی نسبت به حرارت و گرما دارند، این نوع پلیمرها به شکل خیلی سختی ذوب می شوند و در برابر حرارت هیچ نفوذی از خود نشان نمی دهند. در واقع این نوع پلیمرها به هیچ عنوان ذوب نخواهد شد و نمی توان آنها را به شکل های مورد نظر فرم داد.
ساختار زنجیره ای، از دیگر مواردی که سبب تقسیم بندی این ماده می شود، در واقع پلیمرها به سه شکل شاخه ای، خطی و پیوند ارزی دسته بندی می‌شود.
- پلیمرهای خطی مونومرهایی هستند که در امتداد یک خط به هم متصل و بلند می شود این نوع پلیمر ها هیچ گونه شاخه یا پرشی ندارند. HDEP و نایلون ها نمونه ای از انواع پلیمر خطی به حساب می آیند. از ویژگی های منحصر به فرد این نوع پلی متر می توان به استحکام کششی و نقطه ذوب بالا اشاره کرد.
- در ساختار پلیمر شاخه ای زنجیره های بلندی هستند که دارای شاخه های جانبی و متفاوتی نیز می باشد، پلیمر شاخه ای شکل نا منظم مولکول ها را به نمایش می گذارد که از ویژگی های ان می توان به عدم استحکام کششی و نقاط ذوب پایین اشاره کرد.
- نوع دیگر پلیمرها که به شبکه ای و پیوند عرضی شهرت دارند، واحدهای تکرار شونده هستند که از طریق پیوند به هم متصل می شود این واحدها ممکن است بسیار شکننده باشند، ملامین، رزین فرمالدهید، لاستیک های پخته شده و غیره از زیر مجموعه های این نوع پلیمر هستند. کاربرد های مختلف این مواد می تواند تاثیر مستقیم در جنس و قیمت ضایعات پلیمری داشته باشد.
از دیگر تقسیم بندی های پلیمر می توان به بلورینگی اشاره کرد، در واقع این نوع تقسیم بندی آرایش قرار گرفتن مولکول ها در کنار هم را نشان می دهد که به سه شکل بلوری، نیمه بلوری و بدون شکل تقسیم می شود.
- در دسته بندی بلوری مولکول ها با نظم خاصی در کنار هم قرار می دهند و سبب می شود فرم بلورین و کریستالی پلیمر شکل بگیرد.
- در مدل آمورف، پلیمر ها تمامی زنجیر ها به شکل نامنظمی در کنار هم قرار می گیرد. این فرم نامنظم بودن کاملاً تصادفی است و باعث افزایش انعطاف پذیری مولکول ها خواهد شد، که پایداری ابعادی و مقاومت حرارتی نسبتاً پایین شهرت دارند.
- نیمه بلورین ها یکی از مشهورترین نوع پلیمرها ست، در واقع هیچ پلیمری به صورت صددرصد کریستال و یا صددرصد آمورف نیست و معمولاً مقادیر زیادی را کریستال و مابقی آمورف یا برعکس هستند. این نوع از پلیمرها به نیمه بلورین شهرت دارند که تمام ویژگی های دو دسته را به صورت همزمان شامل می شود.
پلیمرها بر پایه مونومر نیز دارای تقسیم بندی های هموپلیمر و کوپلیمر است که هر دو تقسیم بندی دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند.
در واقع هموپلیمر شامل تنها یک مونومر است که به صورت تکرار شونده در زنجیرها وجود دارد پلی اتیلن و پلی وینیل زیرمجموعه این نو پلیمر هاست.
برعکس هموپلیمر، کوپلیمرها دارای دو مونومر هستند که به صورت تصادفی تشکیل می‌شود و واحد تکرار شونده آنها دو نوع مونومر را تشکیل می دهد، چنانچه تعداد مونومرها به سه نوع افزایش پیدا کند این پلیمر تغییر شکل داده و به ترپلیمر ها تغیر می کند.
خواص فیزیکی
این دسته بندی شامل خواص فیزیکی و کاربردی پلیمرهاست که نقش زیادی در ضایعات پلیمری دارد.
این نوع پلیمر که به پلاستیک شهرت دارد مجموعه ای از مولکول هایی است که به واسطه حرارت و گرما سفت و فشرده شدند، معمولاً این نوع از پلیمرها خاصیت نیمه بلورین دارد و تقریباً چیزی ما بین به الیاف و لاستیک است.از ویژگی های خاص این پلیمرها، حالت کشسانی آن است چرا که توسط نیروی ضعیف بین مولکول ها به هم متصل شده اند.
مجموعه پلیمرها کم وزن که حداقل ده برابر قطر آنها باشد، پلیمرهای رشته های یا الیاف را تشکیل می دهند این نوع پلیمرها ها خاصیت کشسانی بسیار بالایی دارند و معمولاً در دسته پلیمرهای کریستالی و بلورین قرار می گیرد از نمونه های خاص آن می‌توان به نایلون ها اشاره کرد
گاهی در تقسیم بندی پلیمرهای با وزن بسیار کم قرار می گیرند که معمولاً به شکل ظاهری آنها مایع است و برای افزایش استحکام از آنها استفاده می شود این نوع پلیمرها همان چسب یا درزگیرها هستند که در صورت مجاورت با هوا پخته و سر سخت می شوند
آرایش تاکتیسیته
ایزوتاکتیک: چنانچه مولکولهای دو طرف یک رشته بلند از پلیمر از دو نوع مولکول تشکیل شود که هر در هر طرف یک نوع مولکول همان قرار بگیرد و در طرف دیگر مولکول های هم نام دیگر این نوع پلیمر به ایزوتاکتیک شهرت پیدا می‌کند
اتاکتیک چنانچه مولکول های قرار گرفته در رشته پلیمری در هر دو طرف یک نوع اول حمام از یک مولکول حمام تشکیل شده باشد این نوع پلیمر اتاکتیک نام دارد
سیندیوتاکتیک
رشته طولانی از پلیمرها از دو طرف آن به صورت یک در میان کنار هم قرار می‌گیرد
